21 kwietnia 2020 r. w wieku 69 lat zmarł prof. dr hab. Stanisław Chwirot, były Prorektor ds. Nauki, w latach 2008-2016 Dziekan Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK, wieloletni Dyrektor Instytutu Fizyki.
Profesor Stanisław Chwirot urodził się 24 października 1950 r. w Bydgoszczy. Z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu był związany od czasów studiów. W roku 1973 ukończył studia fizyki jako najlepszy absolwent. Następnie rozpoczął studia doktoranckie. Ich zwieńczeniem była rozprawa pt. „Zastosowanie rezonansu magnetycznego w badaniach zjawisk magneto-mechanicznych” napisana przez niego pod kierunkiem prof. Stanisława Łęgowskiego. Po doktoracie odbył kilkuletni staż naukowy na Uniwersytecie w Stirling (Wielka Brytania) i w St. Patrick's College w Maynooth (Irlandia). Habilitował się w roku 1989 na podstawie monografii pt. „Angular correlation measurements for electron impact excitation of the 32DJ and 32PJ states of atomic hydrogen”. Tytuł profesora otrzymał w roku 1998. Od roku 1991 był profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Fizyki UMK a od roku 2000 – profesorem zwyczajnym.
Profesor Stanisław Chwirot zapoczątkował w Toruniu zupełne pomiary układów kwantowych. Pod Jego kierunkiem został zbudowany unikatowy układ eksperymentalny dostarczający bardzo cennych danych o kwantowych oddziaływaniach atomów z elektronami. Jego zainteresowania naukowe były bardzo szerokie. Oprócz tematyki dotyczącej fizyki atomowej, molekularnej i optycznej obejmowały zagadnienia z pogranicza fizyki, biologii i medycyny. Nie do przecenienia są badania procesów ultrasłabej luminescencji z układów biologicznych czy prace nad optyczną metodą wczesnego wykrywania nowotworów. W tym zakresie, spektakularnym sukcesem było opatentowanie nowatorskiej metody laserowej diagnostyki nowotworów skóry. Profesor wychował pokolenie naukowców, którzy obecnie odgrywają w Polsce wiodącą rolę w eksperymentalnych badaniach ultrazimnych jonów atomowych i molekularnych. Za działalność naukową otrzymał w roku 1982 nagrodę Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, a w roku 1993 – nagrodę Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Był wybitnym organizatorem życia akademickiego i naukowego jako: Kierownik Zakładu Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optycznej, Dyrektor Instytutu Fizyki, Dziekan Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, Prorektor UMK ds. Nauki i Współpracy Zagranicznej i Dyrektor Krajowego Laboratorium Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optycznej. Profesor Stanisław Chwirot w bardzo istotny sposób wpłynął na rozwój eksperymentalnej fizyki kwantowej w Polsce współinicjując powstanie Krajowego Laboratorium FAMO i kierując nim przez pierwszych 10 lat istnienia. Dzięki temu laboratorium rozwinięto w Polsce badania w zakresie optyki kwantowej, ultrazimnych atomów oraz pułapkowania jonów. To w KL FAMO kierowanym przez profesora Stanisława Chwirota wyrosło młode pokolenie fizyków, których spektakularnymi sukcesami – konstrukcja kwantowych pamięci, kwantowa komunikacja satelitarna, konstrukcja optycznego zegara atomowego oraz laboratoryjne poszukiwania ciemnej materii – szczyci się polska nauka w ostatnich latach.
Profesor Stanisław Chwirota był współtwórcą Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej i systemu ram kwalifikacji. Z jego inicjatywy utworzono Fundację Aleksandra Jabłońskiego. Był członkiem Rady Naukowej Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk. Należał do Polskiego Towarzystwa Fizycznego.
Dla wielu z nas Staszek był uosobieniem mądrości. Potrafił znajdować i skutecznie wcielać w życie rozwiązania problemów z pozoru nierozwiązywalnych. Nie narzucał się ze swoimi radami, ale gdy tylko ktoś ich potrzebował, zawsze mógł na niego liczyć. Jego mądrość życiowa okraszona ciętym humorem, dystansem do samego siebie i ostrą oceną realiów była nam niezmierną pomocą. Będzie nam jej brakowało …