10 maja 2025 w Windsor (Ontario, Kanada) zmarł prof. Mieczysław Czajkowski, były pracownik Instytutu Fizyki UMK.
Prof. Mieczysław Czajkowski urodził się 1 lipca 1931 r. w Inowrocławiu. W tym mieście w roku 1951 uzyskał maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. Jana Kasprowicza. Po maturze studiował na kierunku fizyka na UMK, gdzie w 1955 roku otrzymał tytuł magistra na podstawie pracy, dotyczącej fizyki teoretycznej, wykonanej pod kierunkiem prof. Jerzego Rayskiego. W tym samym roku został zatrudniony na stanowisku asystenta w Katedrze Fizyki Doświadczalnej UMK. Włączył się wówczas w nurt prowadzonych pod kierunkiem prof. Aleksandra Jabłońskiego badań, dotyczących roli stanu metatrwałego w świeceniu długotrwałym cząsteczek organicznych oraz zjawisk przekazywania energii pomiędzy tymi cząsteczkami prowadzącymi do efektów depolaryzacji i wygaszania fotoluminescencji.
Po powstaniu w roku 1958 w Toruniu oddziału Przemysłowego Instytutu Elektroniki (PIE) przez kilka lat współpracował z Pracownią Fotokatod PIE i wraz z Andrzejem Bączyńskim opracował patent na technologię wytwarzania fotooporników wysokiej czułości, które później były produkowane na skalę przemysłową.
W 1962 roku uzyskał stopień doktora nauk fizycznych na podstawie rozprawy pt. Badania luminescencji i zjawisk fotochemicznych w organofosforach borowych. Promotorem tej pracy był prof. A. Jabłoński. Po doktoracie, w roku 1964, wyjechał na staż podoktorski do University of Windsor w Windsor, Ontario w Kanadzie. Zajmował się tam badaniami fluorescencji sensybilizowanej atomów metali alkalicznych, towarzyszącej zderzeniom atomowym. Po powrocie do Torunia, wykorzystując zebrany w Windsor materiał doświadczalny habilitował się w roku 1967 przed Radą Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii UMK na podstawie rozprawy pt. Doświadczalne badania procesów zderzeń niesprężystych wzbudzonych atomów metali alkalicznych metodą fluorescencji sensybilizowanej. Awansowany na stanowisko docenta został kierownikiem Pracowni Fotoluminescencji w Katedrze Fizyki Doświadczalnej UMK.
W 1968 r. wyjechał ponownie do Kanady do University of Windsor. Jako profesor w Department of Physics stworzył tam znakomite laboratorium, w którym stosując metody spektroskopii laserowej przy użyciu naddźwiękowych wiązek molekularnych prowadzono gruntowne badaniami widm cząsteczek van der Waalsowskich, utworzonych przez atomy kadmu, cynku i magnezu w wyniku ich zderzeń z atomami obcymi. Prowadzono także badania widm ekscymerów, utworzonych przez wzbudzone atomy rtęci z atomami rtęci w stanie podstawowym (Hg2) oraz wzbudzone atomy rtęci z atomami obcymi. Prowadzono także badania dotyczące własności cząsteczek rydbergowskich takich jak CdNe. CdAr i CdKr. Uzyskane wyniki stanowiły podstawę do weryfikacji obliczonych teoretycznie metodami ab initio krzywych energii potencjalnej w badanych układach. Należy podkreślić, że w badaniach tych uczestniczyli liczni fizycy polscy, odbywający w Windsorze staże podoktorskie. Wśród nich było wielu fizyków z Instytutu Fizyki UMK, a także z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Gdańskiego.
Prof. Mieczysław Czajkowski był wielkim orędownikiem współpracy z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika. Warto wspomnieć, że w roku 1973 z okazji 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika prof. Czajkowski odegrał kluczową rolę w akcji Polonii Kanadyjskiej, poświęconej zbieraniu funduszy na zakup spektrografu szczelinowego, wykonanego w Dominion Astrophysical Observatory w Victorii (w Kolumbii Brytyjskiej, w Kanadzie) przez wybitnego konstruktora spektrografów dra E.H. Richardsona. Został on dołączony do istniejącego w Obserwatorium Astronomicznym UMK w Piwnicach największego w Polsce teleskopu typu Schmidta-Cassegraina produkcji firmy Carl Zeiss Jena. Dzięki temu jego możliwości obserwacyjne znacznie się zwiększyły. Spektrograf do tej pory służy w Piwnicach do uzyskiwania widm gwiazd. W końcu 1975 roku przy jego użyciu astronomowie toruńscy – jako pierwsi na świecie – uzyskali serię widm gwiazdy Nowej Cygni 1975 we wczesnych stadiach jej wybuchu.